Deze blog hoort bij de tentoonstelling ‘De dicht-bij-je-bed-show’ die van 18 maart t/m 14 september 2024 plaatsvindt in de Oude Kerk in Delft. Je kan deze blog ook lezen zonder er geweest te zijn. (For English click here)

Waarom schrijf ik dit? Misschien denk je na het zien van de installatie: ‘Maar wat kan ik doen!? Kan ik dan niks meer kopen?’ Ik wil niet dat je met een machteloos gevoel weggaat. Daarom deel ik in deze blog wat lessen die ik zelf heb geleerd en tips om bewust te leven. Ik ga je echter geen lijstje geven met merken die je wél verantwoord kunt kopen (dat zijn er ook nog eens te veel om op te noemen – echt waar). We kunnen beter beginnen bij het begin. Bijdragen aan een rechtvaardigere wereld begint met bewust kiezen, consumeren en leven.

De tentoonstelling heeft een duidelijke link met moderne slavernij. In deze blog trek ik het iets algemener. Veel problemen hangen (helaas) samen met elkaar. Dat maakt het soms misschien verwarrend, maar het heeft ook een voordeel: sommige oplossingen werken voor meerdere problemen tegelijk! Met je keuzes en koopgedrag heb je namelijk op allerlei dingen invloed.

(Tekst gaat onder de foto verder)

Wees je bewust van je stem!

Moderne slavernij is diep verweven met de producten die wij dagelijks gebruiken, kun je in de tentoonstelling zien. Om dat te veranderen, moet het hele systeem van productie en consumptie veranderen. Dat is een enorme opdracht die moeilijk te overzien is. Gelukkig kun je klein beginnen: bij de stemmen die je uitbrengt.

Elke dag stem je. Hoe? Door te bepalen waaraan je jouw geld uitgeeft. Wat koop je precies? Welk merk kies je dan? Door daarin bewuste keuzes te maken, kun je een stem uitbrengen op bedrijven die werken aan een betere wereld.

Ieder van ons is maar alleen. Kun je dan wel verandering teweegbrengen? Ja! Wist je dat een enorm bedrijf zoals Coca-Cola failliet gaat als iedereen tegelijk één dag geen product van Coca-Cola koopt? Als consumenten hebben we macht – en vooral als we onze macht verenigen. Zeggen we sámen dat we alleen maar producten willen die eerlijk gemaakt zijn, dan stimuleren we producenten om daarvoor te zorgen. Als we allemaal tegelijk onze éne stem gebruiken, geeft dat een enorm lawaai.

Het veranderen van koopgedrag is een belangrijke stap, maar je hebt nog een stem die je bewust kunt inzetten: je politieke stem. Welke politieke partij willen ook moderne slavernij tegengaan? En welke partijen laat dat juist koud?

En wat denk je van petities tekenen of de straat op gaan? Ook dat zijn manieren waarop je jouw stem kunt laten horen. Als je boos bent over onrecht, mag je dat laten weten!

Telkens geldt: ja, je bent maar alleen – maar daar begint het. Er is niemand die op een knopje kan drukken dat het hele systeem verandert. Verandering ontstaat doordat individuele mensen zich bewust worden van de stem die ze hebben, bewust keuzes gaan maken en elkaar daarin vinden.

(Tekst gaat onder de foto verder)

Heb ik dit écht nodig?

Er is een wondermiddel dat helpt tegen zowel moderne slavernij als de klimaatcrisis, en dat is: minder kopen. Dat gaat misschien het makkelijkst door jezelf niet de vraag te stellen: ‘Kan ik dit betalen?’, maar ‘Heb ik dit écht nodig?’

Heb ik écht een extra broek nodig, of heb ik er eigenlijk genoeg? Heb ik écht een nieuwe telefoon nodig, of kan ik nog best twee jaar met mijn huidige doen? Heb ik écht een nieuw jurkje nodig voor een bruiloft, of kan ik ook iets van iemand anders lenen? Hebben we écht een tweede auto nodig, of kunnen we ook vaker met de trein?

Als ik die vraag aan mezelf stel, is het antwoord in 95% van de gevallen ‘nee’. Dat vind ik best confronterend – alleen al omdat het heel leuk kan zijn om iets nieuws te kopen. Vind je het (net als ik) leuk om te variëren in kleding of interieur, dan zijn er echter ook andere manieren dan iets nieuw kopen. Wat dacht je van lenen, ruilen, zelf iets maken of iets tweedehands kopen?

Hieronder zie je de ‘piraminder’ (gebaseerd op de ‘buyerarchy of needs’ door Sarah Lazarovic). Dit is een eenvoudig stappenplan dat je kunt afwerken als je iets nodig hebt.

(Tekst gaat onder de foto verder)

Word jij je bewust van de mogelijkheden die er zijn, dan is nieuw kopen ineens niet meer de enige optie. Hieronder ga ik kort op elke andere mogelijkheid in:

  • Gebruik wat je hebt & repareer | Gebruiken wat je hebt: duurzamer kan het niet. En is iets kapot of werkt het niet meer? Vaak kan een product na reparatie of onderhoudsbeurt nog jarenlang mee, of is het genoeg om een onderdeel te vervangen. Bezoek bijvoorbeeld eens een Repair-café (nog gratis ook) of word vrienden met de plaatselijke kleermaker!
  • Deel, leen of ruil | Heb je iets niet? Grote kans dat je buren het wel hebben! Veel spullen gebruik je maar af en toe, dan is het veel handiger om ze te lenen. Dat scheelt je nog opbergruimte ook. Daarnaast zijn er niet alleen bibliotheken voor boeken, maar ook kledingbibliotheken, speelotheken en platforms zoals Peerby waar je spullen kunt lenen (of uitlenen).
  • Tweedehands | Vrijwel alles is tweedehands te vinden. Door iets tweedehands te kopen, worden spullen langer gebruikt en hoeft er voor je nieuwe aankoop niet opnieuw een productieproces (met moderne slavernij) plaats te vinden. Nog duurzamer ook!
  • Maak | Er is veel dat je zelf kunt maken: van wasmiddel en eten tot speelgoed en kleding. Dat kost soms meer tijd, maar het geeft ook meer voldoening. Let wel op de herkomst van de materialen die je nodig hebt.
  • Koop | Kan bovenstaande allemaal niet? Dan kan je altijd nog iets nieuw kopen. Doe dit het liefst op een zo eerlijk en duurzaam mogelijke manier. Daar ga ik hieronder uitgebreider op in.

(Tekst gaat onder de foto’s verder)

Als je iets écht nodig hebt

Heb je deze vraag aan jezelf gesteld en is het antwoord ‘ja’, dan volgen hier wat tips om zo bewust mogelijk te kopen.

  • Bepaal wat jij belangrijk vindt | Er zijn veel dingen waarop je kunt letten bij het kopen van iets nieuws. Bijvoorbeeld: waren de werkomstandigheden eerlijk, was de productie duurzaam, kwam er dierenleed aan te pas, of heeft een product bepaalde keurmerken. Soms gaan die dingen samen, maar niet altijd. Je kunt (helaas) prima een T-shirt kopen dat uit duurzaam materiaal bestaat, maar alsnog is gemaakt door mensen die in slavernij leven. Bepaal voor jezelf wat jij het belangrijkst vindt, en zoek daar je merken op uit. In deze blog vind je tien goede tips.
  • Leer je stijl kennen | Simpel maar heel belangrijk: weet wat je mooi vindt. Dat vergroot de kans dat je iets lang gebruikt en het laat repareren als het kapot of beschadigd is. Als je jouw stijl goed kent, ben je ook minder gevoelig voor allerlei trends (die vaak vooral dienen om jou tot kopen aan te zetten).
  • Ga voor kwaliteit | Of het nou over fietsen, broeken of stenen gaat: ga voor kwaliteit. De waarde van een nieuw product hangt af van jouw gebruik ervan. Bedenk: ga ik dit vaak gebruiken of dragen? Een product van €150,- dat je heel vaak gebruikt kan op termijn goedkoper zijn dan een product van €50,- dat je snel beu bent.
  • Stel vragen | Stel vragen aan het merk (bijvoorbeeld in de winkel) en vraag naar herkomst, arbeidsomstandigheden en meer. Zo krijg je zelf meer duidelijkheid, maar het zet ook verkopers en bedrijven aan het denken. Dus stuur Shell, Zara, Albert Heijn enzovoorts gewoon een mail en vraag om transparantie!

Wees lief voor jezelf (maar maak het jezelf niet te makkelijk)

Bewust kiezen en consumeren kan een hele opgave lijken. Rome is echter ook niet in één dag gebouwd, dus wees een beetje lief voor jezelf. Je hoeft niet van de ene op de andere dag perfect te leven. Sterker nog, dat is met de huidige systemen in het rijke Westen vrijwel onmogelijk. Dus: neem de tijd om veranderingen door te voeren, maar maak het jezelf ook niet te makkelijk. Daag jezelf uit, zoek alternatieven, maak fouten, kijk vooral af bij anderen, en doe het vervolgens beter.

(Tekst gaat onder de foto verder)

Toch een lijstje

Bewust kiezen, consumeren en leven hoef je gelukkig niet zelf uit te vinden. Neem eens een kijkje bij onderstaande blogs of initiatieven. Daar kun je op een heel makkelijke manier informatie vinden over onderwerpen die je interessant vindt en word je bij de hand genomen.

  • Milieu Centraal | Milieu Centraal is een online gids die je helpt bij iedere duurzame stap die je wilt maken. Of het nou gaat over isolatie, je kledingkast of een vliegreis, Milieu Centraal geeft je onafhankelijke, praktische en betrouwbare informatie.
  • Thegreenlist.nl | Saskia brengt je op ideeën voor een groener leven. Op haar website kun je alles vinden over bewuster reizen, werken, eten en nog veel meer.
  • Vanaf hier | Vanaf Hier is het inspiratieplatform van ASN Bank en je vind hier dagelijks duurzame actualiteit, informatie, opinie en vermaak. Tips om de levensduur van je batterij te verlengen, tips voor duurzame kinderkleding en columns: je vindt het er allemaal!
  • HetkanWEL | De naam zegt het al: groener en eerlijker leven kan wél, en het is nog leuk ook. Naast hun boek, hebben ze een website vol met duurzame tips op thema’s als Energie, Eten, Wonen, Plasticvrij en veel meer.
  • Marieke Eyskoot | Marieke is duurzame lifestyle-expert en ze helpt je duurzaam leven leuker en makkelijker maken. Zo schreef ze onder andere het boek ‘Dit is een goede gids’ (en de versie voor kinderen: Dit is een goed gidsje) en maakt ze wekelijks de podcast ‘Dit is een goede podcast’ over duurzamer leven.
  • Soul Stores / Talita Kalloe | “Bewust kopen begint bij snappen hoe dingen werken.” En Talita helpt je daarbij, met haar website Soul Stores (waar je ook nog eens foto’s door mij kunt vinden) en binnenkort ook in haar boek ‘Sustainable Storytelling’, speciaal voor ondernemers met een duurzame missie.
  • When Sara Smiles | Sara heeft op haar website brandguides met eerlijke, duurzame merken. Ben je op zoek naar een specifiek kledingstuk? Grote kans dat je in haar brandguides een goed merk vindt. Daarnaast deelt ze diepgaande merkanalyses.
  • Emy Demkes | Emy is correspondent Consumptie bij De Correspondent en beschrijft systemen die rechtvaardige consumptie in de weg staan en manieren om die te doorbreken. Tip: schrijf je in voor haar nieuwsbrief!
  • The Substitute | Hier moet je zijn voor een duurzaam interieur. Oprichters Marieke en Machteld willen meer bewustwording over duurzaamheid bij zowel consumenten als interieurprofessionals (dus ben je een interieurprofessional? Dan is The Substitute extra interessant!)
  • Fashion for Good museum | Het Fashion for Good Museum is een interactief modemuseum over de toekomst van de mode. Ze vertellen er de verhalen achter de kleding die je draagt en laten zien hoe jouw keuzes een positieve impact kunnen hebben op mens en milieu.
  • Schone Kleren Campagne | Schone Kleren Campagne zet zich in voor een transparante en eerlijke kledingindustrie. Dit is de plek om petities te tekenen!
  • Paul Schenderling | Paul is econoom en pleitbezorger van leven van genoeg & postgroei. In zijn boek ‘Er is leven na de groei’ laat hij zien hoe dit kan.

(Ken jij een initiatief/persoon/organisatie die hier tussen moet staan? Laat het me vooral weten via info@daisyranoe.com!)

Wil je op de hoogte blijven van wat ik doe? Volg me op Instagram en LinkedIn of schrijf je in voor mijn nieuwsbrief!

SHARE